Stadshart Turnhout

Een ontoegankelijk en grotendeels verhard binnengebied met versnipperde eigendommen onder de kerktoren tussen de Grote Markt (Luizenpoort), Patersstraat, Begijnenstraat en Korte Begijnenstraat in Turnhout.

De studieopdracht betreft een onderzoek naar het ontwikkelingspotentieel van een sleutelperceel (Zelliënsite) dat gesitueerd is binnen het ruimer stedelijk bouwblok. Een uitgebreide analyse van de bestaande context legt verschillende uitdagingen bloot. De gewenste transformatie van het integrale bouwblok naar een levendig, klimaatadaptieve stadswijk kan gebeuren aan de hand van verschillende concrete potenties.

Uit de analyse van de bestaande context komen de volgende uitdagingen naar voor:

- de Patersstraat wordt gekenmerkt door leegstand (op de verdieping) wat gepaard gaat met een hoger sociaal onveiligheidsgevoel
- de voormalige GO! site is verlaten en wordt gekenmerkt door een hoge graad van bebouwing en verharding, maar ook meerdere waardevolle bomen
- de werking van het Taxandriamuseum met zij-ingang is niet leesbaar vanop de Begijnenstraat
- het binnengebied is omsloten door meerdere straten, maar is niet doorwaadwaar
- integratie van de Zelliënsite in zijn omgeving
- het behoud en integreren van de historisch waardevolle gebouwen (o.a. Taxandriamuseum met tuin, facade en fabrieksstructuur Zelliënpand, etc.)
- het realiseren van een gebalanceerde mix van residentiële, commerciële en publieke gebouwen en ruimtes op schaal van het stedelijk bouwblok

Op basis van de uitgevoerde analyse, zijn de volgende potenties van de site gedetecteerd:

Opwaardering Patersstraat
Een bloeiende stad begint bij levendige straten. Door afwerking met nieuwe achterkanten kan een nieuw stadsbeluik ontstaan. Hierdoor kunnen langs de Patersstraat niet alleen commerciële transformaties plaatsvinden, maar kunnen ook de bovenliggende leegstaande verdiepingen ingericht worden. Op deze manier komt de straat zowel overdag als 's avonds terug tot leven.

Klimaatadaptief groen stadshart
De verlaten en verharde GO-site wordt samen met de Zelliënsite ontpit en onthard. Op deze manier wordt het binnengebied omgetoverd tot een binnenstedelijke groenoase. Het behoud van de bestaande waardevolle bomen vormt hierbij het vertrekpunt. Het ontharden van de site maakt ruimte voor een nieuw volwaardig stadsbos. Meer groen is niet alleen esthetisch, maar ook draagt aan een gezondere, aangenamere en meer biodiverse leefomgeving. Dit intieme groene stadshart vormt de stedelijke tegenhanger van het aanpalende grijze stadshart - de grootschalige en verharde Grote Markt.

Verknopen van publieke functies in intiemere stadskamers
De centrale ligging van het bouwblok biedt de opportuniteit voor een levendige stadswijk met van residentiële, commerciële en publieke functies. De specifieke inplanting van de functies bakent diverse meer intieme stadskamers af: stadsbos, horecatuin, beluikgroen, geveltuin, museumtuin, etc.

Doorwaadbare stadswijk
Via doordachte trage doorsteken verknoopt deze levendige stadswijk met de 4 omliggende straten. Autoverkeer van bezoekers verdwijnt direct ondergronds. Zo is deze groene luwteplek in het stadshart toegankelijk voor trage weggebruikers.

Leven onder de kerktoren in de stad
Vanuit deze locatie naast de Grote Markt bestaan er unieke stadszichten op de Sint-Pieterskerk waardoor het 'leven onder de kerktoren' nieuw leven wordt ingeblazen. Een levendige mix van publieke, residentiële en commerciële functies brengt een gemeenschap van bewoners en bezoekers samen en versterkt het gevoel van verbondenheid. Via verschillende zichtassen zal de kerk als landmark in het stadshart zichtbaar blijven.

Behoud en integratie van erfgoed
Met de verschillende historische sites in de omgeving wordt de connectie opgezocht. Het waardevol bouwkundig erfgoed in en aan de rand van het stedelijk bouwblok wordt gekoesterd en naadloos geïntegreerd. Historische elementen worden behouden en opnieuw geïnterpreteerd, waardoor een brug wordt geslagen tussen verleden en toekomst.